Wat zijn smart contracts (slimme overeenkomsten)?

Smart contracts of ook wel slimme overeenkomsten is een stukje software die geschreven is op een blockchain. Zie het als een digitale overeenkomst waarin twee of meerdere partijen afspraken met voorwaarden vastleggen. Alle partijen kunnen het contract inzien, maar het is niet mogelijk om het contract (achteraf) te wijzigen. Hierdoor hoeven de partijen elkaar niet per se te vertrouwen, aangezien ze kunnen vertrouwen op het contract en de onderliggende blockchain techniek. Smart contracts zorgen ervoor dat een tussenpersoon (denk aan een platform zoals AirBNB, makelaar of notaris) buitenspel wordt gezet.

Simpel gezegd zou je het zo kunnen voorstellen: je hebt een contract nodig (een leningsakte, een rijbewijs, een aankoopdocument voor een huis) en je wil hiervoor geen tussenpersoon (een advocaat of een makelaar) inschakelen. In dat geval zou je een smart contract kunnen gebruiken om alle voorwaarden vast te stellen.

Een simpel voorbeeld van een slimme overeenkomst

Partij A wil een huis kopen van partij B. Als partij A de koopsom overmaakt naar partij B dan wordt het huis automatisch overschreven op naam van partij A. De overschrijving is voor altijd op de blockchain vastgelegd. Er komt natuurlijk meer kijken bij een huis kopen, maar zo krijg je een idee hoe een contract werkt met voorwaarden.

Een voorbeeld van een uitgebreide smart contract

Stel, jij wil een appartement in Barcelona huren voor een bepaalde periode om te genieten van zon, zee en strand. Je spreekt af om te betalen in cryptocurrency. Er wordt een smart contract opgesteld met daarin de voorwaarden die afgesproken zijn. Beide partijen kunnen de smart contract inzien en verifiëren (maar niet wijzigen!). Als jij het geld overmaakt, zorgt het contract ervoor dat jij een digitale sleutel ontvangt die toegang geeft tot het appartement. Mocht je niet of te laat betalen dan ontvang je ook geen sleutel. Bij een te late betaling wordt het bedrag automatisch teruggeboekt naar jouw rekening.

Heb je betaald en kreeg je de sleutel, dan wordt er bevestigd dat jij naar binnen mag in het appartement tijdens de afgesproken tijdspanne. Na afloop worden beide partijen geïnformeerd dat het contract afgelopen is. In dit contract zitten meerdere voorwaarden verwerkt en zijn er meerdere uitkomsten.

De geschiedenis van smart contracts

De technologie achter smart contracts bestaat eigenlijk al sinds 1997 toen het werd beschreven door Nick Szabo, een computerprogrammeur die nadien bekend werd door te werken aan de ontwikkeling van Bitcoin samen met de man achter het pseudoniem Satoshi Nakamoto. Sommige mensen hebben sindsdien beweerd dat Nick Szabo zelf Satoshi Nakamoto, maar Nick heeft dat steeds ontkend.

Hij wilde een elektronisch grootboek (ledger) ontwikkelen om contracten in te bewaren en iedereen die aan dat contract verbonden zit toegang geven tot het grootboek. Nadat blockchain en Bitcoin werden aanvaard door de wereldwijde financiële wereld als nieuwe technologieën in de laatste jaren, kon Nick’s technologie worden toegepast en werden ook smart contracts meer en meer ingebouwd. Een van de meest bekende aanhangers van smart contracts is Vitalik Buterin, de oprichter van Ethereum, die beweert dat de technologie probleemloos in elke blockchain code kan worden toegevoegd.

Voordelen smart contracts

Het gebruik van een smart contract biedt vele voordelen voor alle partijen. Zo heeft iedereen de zekerheid dat de voorwaarden uitgevoerd worden. Daarbij kan het contract onmogelijk veranderd worden wanneer het eenmaal op de blockchain staat. Op die manier hoeven de partijen elkaar niet te vertrouwen. Bij het kopen van een huis weet je 100% zeker dat het huis op jouw naam overgeschreven wordt na betaling van de koopsom.

Naast vertrouwen heb je ook geen dure notaris nodig om alles vast te leggen. Hierdoor zorg je ervoor dat tussenpersonen niet meer nodig zijn. Het is dus vele malen goedkoper in gebruik.

Zo’n slimme overeenkomst wordt automatisch en autonoom uitgevoerd wanneer er wordt voldaan aan een voorwaarde. Hierdoor ben je zeker dat aan de afspraken wordt voldaan en wordt een smart contract direct uitgevoerd (tenzij anders aangegeven in het contract uiteraard). Ook ben je er zeker van dat de afspraken correct worden uitgevoerd. Er wordt immers een stukje software uitgevoerd die gecontroleerd is door alle partijen. Traditionele tussenpersonen kunnen nog wel eens fouten maken.

Het laatste voordeel is dat de slimme overeenkomst altijd op de blockchain staat. Je kan het contract dus altijd naar voren toveren en je hoeft je geen zorgen te maken over back-ups of kluizen.

Nadelen van smart contracts

Advocaten argumenteren echter dat deze vorm van contracten geen ruimte biedt voor onvoorziene factoren zoals een natuurramp, een ingreep door een regering of burgemeester. Blockchain kan volgens hen nog geen rekening houden met factoren waarin de mens nog steeds een rol speelt.

Een ander nadeel kan zijn dat de contracten niet aanpasbaar zijn. Stel je wil de voorwaarden aanpassen van een contract, dan is dat niet mogelijk. Je moet dan een volledig nieuw contract ontwikkelen. Bijvoorbeeld bij dit huurovereenkomst kan het zo zijn dat iemand langer wil blijven en dat de prijs verhoogt moet worden en de toegang verlengd moet worden. Dit kan alleen door een nieuw contract op te stellen, waarbij opnieuw een betaling gedaan moet worden en opnieuw een sleutel uitgegeven moet worden.

Verder wordt de software geschreven door mensen die ook fouten kunnen maken. Als een fout niet opvalt dan kan dit grote gevolgen hebben.

Welke platformen gebruiken smart contracts?

Er zijn verschillende blockchain waarop smart contracts geprogrammeerd kunnen worden. De meest bekendste is de Ethereum blockchain. Hierop worden ook regelmatig slimme overeenkomsten ontwikkeld, die we tijdens de ICO-hype ook vaak zagen. Bij veel ICO’s kreeg je bijvoorbeeld automatisch de tokens opgestuurd naar je wallet, wanneer je ETH verstuurde. Programmeurs kunnen gemakkelijk slimme contracten of decentrale apps ontwikkelen op de Ethereum blockchain, dankzij de Solidity programmeertaal.

Een anders platform dat slimme contracten gebruikt is NEO. Dit wordt ook wel de Chinese Ethereum genoemd.